Η 4^η  δημοσκόπηση για τα απόβλητα τροφίμων είχε ως στόχο την ανάλυση των απόψεων των ανθρώπων σχετικά με τις στρατηγικές μείωσης των απορριμμάτων τροφίμων. Η δημοσκόπηση πραγματοποιήθηκε διαδικτυακά μέσω ιστότοπων του Ομίλου Dias (Sigmalive, Sportime.com.cy, I love style, City.com.cy, Check In, Economy today, MyCyprusTravel.com) μεταξύ 11/08/2021 και 17/08/ 2021. Το δείγμα για κάθε ερώτηση κυμαινόταν από 922 έως 1599 άτομα, μερικά από τα οποία δεν ζουν στην Κύπρο. Η δημοσκόπηση εισήγαγε και αμφισβήτησε την προθυμία των ανθρώπων να υιοθετήσουν 4 διαφορετικές στρατηγικές μείωσης των απορριμμάτων, με κλίμακα 5 βαθμών για να επιλέξουν («πολύ πρόθυμος», «αρκετά πρόθυμος», «κάπως πρόθυμος», «όχι τόσο πολύ» και «καθόλου πρόθυμος»).

Πιο κάτω παρουσιάζεται η ανάλυση και η περιγραφή των προτεινόμενων στρατηγικών για την μείωση της σπατάλης των τροφίμων:

Η πρώτη προτεινόμενη στρατηγική ήταν η πώληση καλής ποιότητας αλλά παραμορφωμένων ή άσχημων σε εμφάνιση φρούτων και λαχανικών σε χαμηλότερες τιμές. Το πρώτο ερώτημα της δημοσκόπησης ήταν σε ποιο βαθμό οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να αγοράσουν καλής ποιότητας αλλά άσχημα φρούτα και λαχανικά σε χαμηλότερες τιμές. Το σχήμα 1 παρακάτω δείχνει τα αποτελέσματα για κάθε μία από τις 5 επιλογές.

Figure 1. Poll question 1 results

Τα αποτελέσματα βρίσκονται στα δύο άκρα. Το υψηλότερο ποσοστό των ατόμων (30,1%) απάντησε «Καθόλου πρόθυμο» και το επόμενο χαμηλότερο ποσοστό (27,3%) απάντησε «πολύ πρόθυμο». Παρόλο που το υψηλότερο ποσοστό του δείγματος δεν είναι διατεθειμένο να αγοράσει άσχημα φρούτα και λαχανικά σε χαμηλότερες τιμές, συνολικά το 47,2% είναι πολύ πρόθυμο ή αρκετά πρόθυμο να τα αγοράσει. Θα μπορούσαμε να συμπεράνουμε από αυτές τις απαντήσεις ότι η προσφορά άσχημων φρούτων και λαχανικών σε χαμηλότερες τιμές θα μπορούσε να είναι ένα επιτυχημένο εργαλείο για την ελαχιστοποίηση της σπατάλης τροφίμων. Μπορεί να πραγματοποιηθεί περαιτέρω ανάλυση για να κατανοηθεί ποια θα ήταν η κατάλληλη τιμή για αυτά τα προϊόντα. Οι παραγωγοί και οι λιανοπωλητές μπορούν να συνεργαστούν προκειμένου να εισαχθούν αυτά τα συστήματα σε χαμηλότερες τιμές. Τα καταστήματα λιανικής θα μπορούσαν επίσης να δώσουν προτεραιότητα σε τέτοιες ενέργειες διευκολύνοντας την καλύτερη προβολή τέτοιων προϊόντων στα καταστήματά τους. Για παράδειγμα, προωθώντας την πρωτοβουλία στις υπάρχουσες διαφημιστικές καμπάνιες τους και τοποθετώντας τα άσχημα φρούτα και λαχανικά σε εξέχουσες θέσεις στα καταστήματά τους, ως μέρος των στρατηγικών εταιρικής κοινωνικής ευθύνης.

Η δεύτερη ερώτηση και στρατηγική μείωσης των απορριμμάτων τροφίμων αναφέρονται στα απόβλητα των λιανοπωλητών. Συγκεκριμένα, η απόρριψη φρούτων και λαχανικών που δεν είναι τόσο φρέσκα ή λίγο μαραμένα. Το ερώτημα της δημοσκόπησης ήταν κατά πόσο οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να αγοράσουν όχι τόσο φρέσκα φρούτα και λαχανικά σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές. Το σχήμα 2 παρακάτω δείχνει τα αποτελέσματα για κάθε μία από τις 5 επιλογές.

Figure 2. Poll question 2 results

Όπως φαίνεται στο σχήμα 2, οι απαντήσεις στρέφονται προς το «καθόλου πρόθυμες» με το υψηλότερο ποσοστό 27,2%. Μόνο το 15,8% απάντησε «πολύ πρόθυμο» σε αυτή την περίπτωση. Δεδομένου ότι η ερώτηση διευκρινίζει ότι αυτά τα είδη θα πωλούνται σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η τιμή μπορεί να μην είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας στη λήψη της απόφασης αγοράς τους. Φαίνεται ότι η φρεσκάδα είναι πιο σημαντική από την τιμή. Ενδεχομένως, τα αποτελέσματα να συνδέονται με τον πολιτισμό και τις συνήθειες στην Κύπρο, ως χώρα που καλλιεργεί φρέσκα φρούτα και λαχανικά και οι καταναλωτές συνηθίζουν να αγοράζουν φρέσκα προϊόντα. Μπορούμε να συμπεράνουμε ότι αυτή η στρατηγική δεν θα έχει σημαντική επιτυχία στην Κύπρο. Ωστόσο, αυτή είναι μια πρακτική που έχουμε δει να συμβαίνει σε πολλά καταστήματα λαχανικών/φρούτων και σε μερικά μικρότερα σούπερ μάρκετ, πράγμα που σημαίνει ότι υπάρχει αγορά για τέτοια προϊόντα. Ίσως να αντιμετωπίζουμε εδώ μία από αυτές τις περιπτώσεις όπου η αυτο-δήλωση διαφέρει από την πραγματική συμπεριφορά. Θεωρητικά, οι άνθρωποι θα έδιναν προτεραιότητα στη φρεσκάδα, αλλά θα αγόραζαν όχι τόσο φρέσκα φρούτα και λαχανικά όταν έχουν σημαντική έκπτωση. Μπορούμε όμως με ασφάλεια να υποθέσουμε ότι τα άσχημα φρούτα και λαχανικά θα πωλούνταν καλύτερα από τα μη φρέσκα, όταν υπάρχουν εκπτώσεις.

Το κίνητρο για την αγορά αυτών των ειδών είναι κυρίως η τιμή. Μια συνηθισμένη πρακτική στα κυπριακά σούπερ μάρκετ είναι η πώληση μαραμένων ντοματών, για χρήση στην παρασκευή σάλτσας ντομάτας. Αυτή είναι μια καθιερωμένη συνήθεια των Κυπρίων καταναλωτών. Είναι δυνατόν αυτή η στρατηγική μείωσης των απορριμμάτων τροφίμων να προωθηθεί μέσω ενημερωτικών εκστρατειών; Ποιες άλλες χρήσεις μπορούν να έχουν αυτά τα φρούτα και λαχανικά; Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η χρήση τους για την παρασκευή ζωμού λαχανικών. Δεδομένου ότι η τιμή δεν είναι το κίνητρο ίσως περισσότερες πληροφορίες και προτάσεις χρήσης θα μπορούσαν να κάνουν αυτή τη στρατηγική πιο επιτυχημένη από την απλή μείωση της τιμής.

Η τρίτη ερώτηση και στρατηγική μείωσης των αποβλήτων αφορούσαν οικιακά απορρίμματα τροφίμων, συγκεκριμένα μη καταναλώσιμα τρόφιμα και είδη που είχαν λήξει. Το ερώτημα ήταν κατά πόσο οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν σε ένα πρόγραμμα δωρεάς όπου μπορούν να δώσουν ανεπιθύμητη τροφή για κατανάλωση σε άλλους που έχουν ανάγκη, δωρεάν. Το σχήμα 3 παρακάτω δείχνει αποτελέσματα για καθεμία από τις 5 επιλογές.

Figure 3. Poll question 3 results

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι περισσότεροι ερωτηθέντες (38,6%) είναι «πολύ πρόθυμοι» να συμμετάσχουν σε ένα πρόγραμμα διανομής τροφίμων. Μόνο το 18% απάντησε «καθόλου πρόθυμο». Τα αποτελέσματα είναι ενθαρρυντικά καθώς περισσότεροι άνθρωποι είναι «πολύ πρόθυμοι» ή «αρκετά πρόθυμοι» (δηλαδή το 63% του δείγματος) να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα παρά «καθόλου» και «όχι τόσο» (δηλαδή το 25,7% του δείγματος). Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι τέτοια προγράμματα θα μπορούσαν να είναι επιτυχημένα στην Κύπρο. Προφανώς, τέτοια προγράμματα είναι περιορισμένα ή ανύπαρκτα σήμερα επειδή οι άνθρωποι δεν έχουν πρόσβαση σε τέτοια δίκτυα. Αυτό είναι ένα ενδιαφέρον εύρημα για το έργο Life Foodprint που έχει αναπτύξει και προωθεί αυτήν τη στιγμή μια πλατφόρμα ανταλλαγής τροφίμων. Περαιτέρω ανάλυση θα μπορούσε να δείξει ως προς το «πώς» οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να συμμετάσχουν. Είναι οι άνθρωποι πρόθυμοι να ξεφύγουν από το δρόμο τους για να συμμετάσχουν σε ένα τέτοιο πρόγραμμα; Πόσο εύκολο και βολικό πρέπει να είναι αυτό το πρόγραμμα για να επιτύχει και για πόσο καιρό θα είναι επιτυχές;

Η 4η ερώτηση και στρατηγική μείωσης των απορριμμάτων αναφέρονται στην ιδέα της αγοράς προσυσκεασμένων πακέτων, με πλήρεις συστατικά τροφίμων για την προετοιμασία γεύματος και κατά συνέπεια τη μείωση των απορρημάτων τροφίμων κατά το μαγείρεμα. Το ερώτημα ήταν σε ποιό βαθμό οι άνθρωποι είναι πρόθυμοι να αγοράσουν προσυσκευασμένα συστατικά τροφίμων για την προετοιμασία γεύματος. Το σχήμα 4 παρακάτω δείχνει τα αποτελέσματα για κάθε μία από τις 5 επιλογές.

Figure 4. Poll question 4 results

Τα αποτελέσματα δείχνουν ότι οι περισσότεροι ερωτηθέντες (27%) «δεν είναι καθόλου πρόθυμοι» να αγοράσουν προσυσκευασμένα συστατικά για ένα γεύμα. Μόνο το 17% απάντησε «πολύ πρόθυμο». Ωστόσο, ένα υψηλό ποσοστό 24,3% απάντησε «κάπως πρόθυμα». Δεδομένου ότι αυτή είναι μια νέα και μη δοκιμασμένη έννοια για τους πολλούς στην Κύπρο, μπορεί να υπάρχουν άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τα αποτελέσματα όπως αβεβαιότητα, υπάρχουσες συνήθειες, ευκολία, τιμή, μη δοκιμασμένη λύση, ποτέ δεν το έκανα πριν, κλπ. Δεν είναι ακόμη σαφές με αυτά τα αποτελέσματα, εάν αυτή η στρατηγική θα είναι επιτυχής στην Κύπρο. ίσως μια ενημερωτική καμπάνια που εξηγεί πώς αυτή η στρατηγική υποστηρίζει τη μείωση των απορριμμάτων τροφίμων να είναι το πρώτο βήμα για την υιοθέτηση μιας τέτοιας στρατηγικής.

Αυτή η έρευνα μπορεί να βοηθήσει τους δήμους, τους παραγωγούς, τους λιανοπωλητές και άλλους ενδιαφερόμενους φορείς να αποφασίσουν ποιες λύσεις ταιριάζουν περισσότερο στην ελαχιστοποίηση των απορριμμάτων τροφίμων στην Κύπρο. Συνολικά, τα αποτελέσματα δείχνουν ότι η υιοθέτηση στρατηγικών όπως η αγορά άσχημων φρούτων και λαχανικών σε χαμηλότερες τιμές και η συμμετοχή σε πρόγραμμα δωρεάς τροφίμων μπορεί να είναι επιτυχής. Η αγορά όχι τόσο φρέσκων φρούτων και λαχανικών σε σημαντικά χαμηλότερες τιμές και η αγορά προσυσκευασμένων συστατικών για την προετοιμασία των γευμάτων αποδείχτηκε λιγότερο δημοφιλής στρατηγική.

Τα ευρήματα της έρευνας είναι πολύ χρήσιμα για το έργο Life Foodprint. Μπορούν να υποστηρίξουν τον καλύτερο σχεδιασμό εκστρατειών ενημέρωσης και φυσικά μπορούν να ενισχύσουν το έργο μας στην πλατφόρμα ανταλλαγής τροφίμων. Επιπλέον, υπάρχουν χρήσιμες πληροφορίες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πρακτική δράση από τους παραγωγούς και τους λιανοπωλητές φρούτων και λαχανικών. Για παράδειγμα, ένα πρόγραμμα ανάπτυξης άσχημων φρούτων σε μειωμένες τιμές φαίνεται να είναι μια εφικτή επιλογή, πιο ευνοϊκή από την πώληση με έκπτωση όχι ως φρέσκα φρούτα και λαχανικά. Ωστόσο, η έκπτωση ως μη φρέσκα φρούτα και λαχανικά θα πρέπει επίσης να ενισχυθεί και να υποστηριχθεί με συνταγές και επιλογές για τη χρήση τέτοιων προϊόντων, καθώς αυτά έχουν ήδη μπει στην αλυσίδα λιανικής και αν αφεθούν ανεπιθύμητα, πιθανότατα θα σπαταληθούν. Έτσι, αυτή είναι επίσης μια στρατηγική προτεραιότητας, παρά τη χαμηλότερη ελκυστικότητά της.

Αυτή η έρευνα έδωσε μια ένδειξη για το ποιες στρατηγικές θα μπορούσαν να είναι επιτυχημένες για τη μείωση των απορριμμάτων τροφίμων στην Κύπρο. Υπάρχουν και άλλες στρατηγικές μείωσης των απορριμμάτων τροφίμων που πρέπει να ληφθούν υπόψη και συνήθως η συνταγή επιτυχίας δεν είναι μία στρατηγική, αλλά πολλές μαζί.

• Sigmalive Poll